Còn có hai đảo rất nhỏ nữa cùng có tên là
Hòn Khô.
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
*Tài liệu cổ sinh thu thập được còn nghèo và quan hệ địa tầng chưa quan sát được
trực tiếp, cho nên địa tầng các trầm tích ở quần đảo này cần được quan tâm
nghiên cứu thêm (BBT).
Trước năm 1975, tài liệu địa chất về quần đảo An Thới rất sơ sài. Các nhà địa
chất Pháp xếp các trầm tích ở đây vào phân vị “Cát kết thượng” tuổi Jura-Creta.
Năm 1969, H. Fontaine đã khảo sát, có đào giếng và khoan một số lỗ ở vùng An
Thới (Phú Quốc) nhằm tìm kiếm và đánh giá sơ bộ về khả năng nước ngọt ở đây. Còn
về địa tầng và tuổi địa chất không đề cập đến.
Quần đảo An Thới từ trước đến nay được xem là cùng cấu trúc với đảo Phú Quốc. Tuổi địa chất xếp theo đảo Phú Quốc.
Trên Bản đồ địa chất Việt Nam tỷ lệ 1/500.000 (1988), các trầm tích trên quần
đảo đã được xếp vào hệ tầng Phú Quốc tuổi Jura muộn - Creta sớm. Tuy nhiên,
trong chuyên khảo Địa chất Việt Nam. Tập 1. Địa tầng (1989), hệ tầng Phú Quốc
lại được xếp vào tuổi Jura.
Trên bản thảo của Bản đồ địa chất và khoáng sản Việt Nam tỷ lệ 1/200.000, loạt
tờ đồng bằng Nam Bộ (1996), tờ Phú Quốc - Hà Tiên, hệ tầng Phú Quốc được xếp vào
tuổi Creta muộn, nhưng khi hiệu đính xuất bản tuổi của hệ tầng này lại được điều
chỉnh là Creta sớm.
Còn trên Bản đồ địa chất và
khoáng sản nhóm tờ Hà Tiên - Phú Quốc tỷ lệ 1/50.000 tờ Hòn Thơm (1997), các trầm tích này được xếp vào tuổi Miocen
muộn dựa theo đề tài nghiên cứu “Địa tầng Phanerozoi Tây Nam Bộ” (1998).
Trừ tuổi Miocen muộn được
xác định dựa theo hóa thạch, còn các tuổi khác đều là giả định trên cơ sở đối
sánh.
Đến năm 2003-2004, Đoàn ĐCTV - ĐCCT 801 thuộc Liên đoàn Địa chất thuỷ văn - Địa
chất công trình Miền Nam có đề án khoan tìm nước ngọt cho cư dân ở quần đảo An
Thới do Trần Hồng Lĩnh làm chủ nhiệm, đã tiến hành 5 lỗ khoan (1 ở Hòn Rọi, 3 ở
Hòn Thơm, 1 ở Hòn May Rút Ngoài) và khảo sát các đảo trong quần đảo. Dưới đây sẽ
trình bày các kết quả khảo sát về địa chất.
I. ĐỊA
CHẤT, ĐỊA MẠO
Bờ biển các đảo thuộc quần đảo An Thới thường có đá lởm chởm. Trên phần lớn các đảo có những bãi cát nhỏ. Các đảo được cấu thành từ cát kết phân lớp dày, thường có cấu tạo phân lớp xiên và xen kẹp những lớp mỏng cuội kết. Thành phần cuội chính yếu là thạch anh, có đường kính trên dưới 5 cm.
Ở
những đảo phía nam quần đảo, cũng như ở phía đông An Thới (mũi Ông Đội trên đảo
Phú Quốc), đá có màu xám trắng và vàng nhạt. Ở phía tây An Thới (mũi Hạnh), đá
có màu trắng và nâu đỏ. Cả trên bờ biển phía tây đảo Phú Quốc như ở Dương Đông
đá cũng có màu trắng và đỏ nâu. Trong quần đảo An Thới phần lớn đá có màu đỏ và
nâu đỏ.
Ở
mũi Ông Đội, phương các lớp đá thay đổi từ 305 đến 320o,
góc dốc cắm về tây, thay đổi từ 25 đến 35o. Thế nằm này còn quan sát
được ở bắc An Thới và Hòn Dăm, nhưng tại đỉnh mũi Hạnh lại có phương bắc-nam, và
cắm về tây với góc dốc từ 10 đến 20o.
Các đảo Hòn Dừa, Hòn Rọi,
Hòn Thơm, Hòn Đụng, Hòn Buồm và Hòn Vông - Ngang tạo thành một dải bắc-nam trong
quần đảo An Thới. Đá hơi uốn lượn, có phương bắc-nam hoặc gần bắc-nam và luôn
cắm về tây với góc dốc 10-20o. Các lớp đá ở các đảo Hòn May Rút
Trong, Hòn Kim Quy, Hòn May Rút Ngoài, Hòn Dơi có dạng vòm, góc cắm chỉ khoảng
10-15o.
Tại những đảo nhỏ ở phía nam
quần đảo An Thới, cát kết ở Hòn Gầm Ghì có góc cắm khoảng 150 về
đông; còn ở Hòn Xưởng, Hòn Tranh gần như nằm ngang. Những góc cắm và đường
phương của cát kết thể hiện trên dạng địa hình cùng như sự sắp xếp các đảo ở
quần đảo An Thới.
Tổng hợp các tài liệu vừa
nêu, có thể thấy nhiều khả năng là các trầm tích trên quần đảo và đầu phía nam
đảo Phú Quốc chủ yếu có màu nâu đỏ với thế nằm có phương bắc - nam nằm bất chỉnh
hợp thoải trên các trầm tích có màu xám trắng, xám vàng có phương tây bắc-đông
nam, góc cắm lớn hơn, lộ ra ở mũi Ông Đội và Hòn Dăm; có thể cả trên Hòn Gầm
Ghì, Hòn Xưởng và Hòn Tranh.
Quanh vùng An Thới, cát kết
hầu như bị che phủ bởi cát dày đến vài mét, ở giữa bãi Cây Dừa, chúng có chiều
dày hơn 10 m. Ở Hòn Thơm có lớp laterit kiểu “Biên Hoà” bao phủ một phần nhỏ bãi
cát phía nam của làng và chìm dần xuống nước biển. Quanh vùng Dương Đông (Phú
Quốc) cũng có những loại laterit tương tự.
II.
ĐỊA TẦNG VÀ TUỔI ĐỊA CHẤT
Các tác giả chỉ lấy mẫu ở 4 trong 5 lỗ khoan.
1. Mặt
cắt địa chất lỗ khoan K1 ở Hòn Rọi (z = 18 m)
Từ trên xuống có thể chia
thành 13 tập:
1. Sét bột pha cát màu xám
nâu, dính kết yếu. Dày 0,5 m.
2. Sét bột chứa nhiều sạn
sỏi laterit dạng kết vón, màu nâu đỏ, nâu vàng, nâu đậm. Dày 1,7 m.
Hai tập này có thể thuộc Đệ
tứ.
3. Cát sạn kết dạng khối,
màu xám vàng, xám nâu, lấp nhét bởi sét màu xám. Ở độ sâu 5,4 m có bào tử (BT): Cythea sp., phấn khoả tử: Pinus sp., Tảo nước ngọt: Pediastrum sp., Botryococcus sp. Dày 4 m.
4. Cát kết màu xám nâu. Dày
2,8 m.
5. Cát kết xen sạn sỏi cuội
kết màu xám nâu, vàng nâu, cứng chắc. Dày 8,5 m.
6. Sét bột kết màu xám, phớt tím. Dày 2,5 m.
7. Cát sạn kết màu xám nâu,
xám vàng nâu, cứng chắc. Dày 6,5 m.
8.
Sét bột kết màu nâu vàng, nâu đỏ, xám lục. Ở độ sâu 39,5 m có BT: Triletes
sp., phấn bí tử: Tricolporopollenites
sp. Dày 13,5 m.
9. Cát kết xen kẹp sét bột
kết màu xám nâu, xám lục, cứng chắc. Dày 4,0 m.
10. Sét bột kết màu xám lục.
Dày 5,5 m.
11. Cát kết màu xám vàng,
cứng chắc. Ở độ sâu 54,5 m có phấn bí tử Myrica
sp., Tảo nước ngọt: Pediastrum
sp. Dày 4,7 m.
12. Sét bột kết màu xám, xám
phớt lục. Dày 3,3 m.
13. Cát kết màu xám phớt
lục, xen sét bột kết. Dày 3,7 m.
Tập 3 đến 7: đá chủ yếu có
màu nâu. Tập 8 đến 13: chủ yếu có màu xám lục.
Tổng bề dày mặt cắt là 61,2
m.
2. Mặt cắt địa chất lỗ khoan K3, Hòn Thơm (z = 12 m)
Từ trên xuống có thể chia
thành 13 tập:
1. Sét bột màu nâu chứa nhiều sạn sỏi laterit. Dày 2,7 m. Tập này có thể thuộc Đệ tứ.
2. Cát sạn cuội kết màu nâu
xám phớt tím. Dày 6,8 m.
3. Sét bột kết màu xám tím.
Dày 3,5 m.
4. Sét bột kết xen cát kết,
cuội kết màu xám phớt tím. Dày 3,2 m.
5. Cát kết xen sạn sỏi, cuội
kết màu xám sáng, xám vàng, xám đậm. Dày 11 m.
6. Sét bột kết màu xám phớt tím. Dày 2,4 m.
7.
Cát kết xen kẹp ít sạn sỏi kết màu xám sáng, xám đậm. Ở độ sâu 34,5 m có Tảo
nước ngọt: Pediastrum sp., Diatomae. Dày 6,4 m.
8. Cát kết màu xám vàng. Dày
4 m.
9. Cát kết xen sạn sỏi kết
màu xám vàng, phớt tím. Dày 2 m.
10. Sét bột kết màu xám tro,
xám tím, mềm. Dày 5,7 m.
11. Cát kết xen sét bột kết
màu xám nâu, phớt đỏ, phớt tím. Dày 4,8 m.
12. Cát kết xen sạn cuội kết
màu xám đốm vàng, xám sáng, xám đen. Dày 15 m.
13. Sét bột kết xen cát kết
màu xám nâu, xám sáng, cứng chắc. Dày 3 m.
Tổng bề dày mặt cắt thấy được là 70,5 m.
3. Mặt cắt lỗ khoan K4, Hòn Thơm, xã Hòn Thơm. (z = 15 m)
Từ trên xuống có thể chia ra
17 tập:
1. Sét bột màu vàng xám, nâu vàng. Dày 2 m.
2. Cát bột màu xám vàng nâu. Dày 1,6 m.
3. Sét bột chứa nhiều sạn sỏi laterit và sạn sỏi thạch anh màu nâu vàng,
nâu đỏ. Dày 10,2 m.
Các tập 1, 2, 3 có thể thuộc
Đệ tứ.
4. Sét bột màu xám nâu, xám
sáng. Dày 3,2 m.
5. Cát kết xen sét bột kết
màu xám nâu, phớt đỏ, nâu đậm, vỡ vụn. Dày 16 m.
6. Sét bột kết màu nâu phớt
tím, mềm. Dày 4 m.
7. Cát sạn kết màu xám, xám
nâu, phớt tím. Dày 4 m.
8. Sét bột kết màu xám lục,
xám sẫm, cứng chắc. Dày 6 m.
9. Cát kết màu xám nâu, xám lục. Dày 3 m.
10. Sét bột kết, xám lục,
xám sẫm, phớt tím. Dày 1,4 m.
11. Cát sạn kết màu xám sáng, xám nâu, đốm trắng. Ở độ sâu 51,5 m có BT: Polypodiisporites
sp., Pteris sp,.; phấn khoả tử: Pinus
sp.; phấn bí tử: Carya sp., Lithocarpus sp., Quercus sp., Tricolporopollenites
sp., Tảo nước ngọt: Pediastrum
sp., Botryococcus sp.,. Dày 7,6 m.
12. Sét bột kết màu xám lục,
xám nâu. Dày 1 m.
13. Cát kết xen kẹp cát sạn
kết màu xám sáng, xám lục. Dày 5,7 m.
14. Sét bột kết màu xám lục,
xám sẫm, mềm bở. Dày 2,3 m.
15. Cát kết màu xám sáng, xám nâu. Dày 2 m.
16. Cát kết xen sạn sỏi,
cuội kết màu xám, xám lục. Dày 16 m.
17. Sét bột kết màu xám đen,
phớt tím. Ở độ sâu 87,5 m có BT: Cyathea sp., Polypodiisporites sp., phấn bí tử: Quercus sp.; Tảo nước ngọt: Pediastrum sp., Botryococcus sp.. Dày 14 m.
Tập 4 đến tập 11 chủ yếu có
màu nâu.
Tập 12 đến 17 chủ yếu màu
xám lục.
Tổng bề dày mặt cắt thấy được là 100 m.
4. Mặt cắt địa chất lỗ khoan K5, Hòn May Rút Ngoài (z = 15
m)
Từ trên xuống có thể chia
thành 10 tập:
1. Sét bột màu xám vàng nâu,
phía dưới lẫn sạn sỏi laterit. Dày 2,3 m. Tập này có thể thuộc Đệ tứ.
2. Cát kết xen kẹp sạn sỏi
kết màu xám nâu, cứng chắc. Dày 4,5 m.
3. Sét bột kết xen kẹp cát
kết màu xám phớt tím. Dày 1 m.
4. Cát sạn sỏi kết màu xám
nâu, xám sáng. Dày 6,2 m.
5. Sét bột kết màu xám, phớt
tím, loang lổ trắng. Ở độ sâu 14,5 m có phấn bí tử: Labiatae
sp., Myrica sp. Dày 10 m.
6. Cát kết, sạn sỏi kết màu
xám vàng, xám sáng, phớt tím, nhiều đoạn vỡ vụn. Dày 15,8 m.
7. Sét bột kết xen kẹp cát
kết màu xám nâu phớt tím. Dày 2,2 m.
8. Cát sạn sỏi kết màu xám
vàng, xám sáng, phớt tím. Dày 3,8 m.
9.
Sét bột kết màu xám, xám đốm lục. Ở độ sâu 49 m có BT: Microlepia
sp., Triletes sp., phấn bí tử: Lithocarpus sp., Myrica sp., Tricolporopollenites sp., Tảo nước ngọt: Pediastrum sp., Botryococcus sp. Dày 6,2 m.
10. Cát kết xen kẹp sét bột kết màu xám, xám lục, cuối lớp xen sạn sỏi kết. Ở độ
sâu 57,5 m có BT: Lygodium sp., Microlepia sp., Polypodiisporites sp., Pteris
sp., Triletes sp., phấn khoả tử: Pinus
sp., phấn bí tử: Engelharditia
sp., Labiatae sp., Lithocarpus sp., Pterocarya spp., Quercus
sp., Tricolporopollenites sp., Tảo
nước ngọt: Pediastrum
sp., Botryococcus sp. Dày 8,0 m.
Tổng bề dày mặt cắt thấy
được là 60 m.
Nhìn chung, qua các lỗ khoan có thể nhận thấy:
1. Phần trên mặt cắt có màu
nâu, chuyển dần xuống phần dưới có màu xám lục (K1, K4, K5)
còn K2, K3 chỉ có màu nâu.
2. Suốt mặt cắt các tập cát kết có sạn cuội, bột kết, sét kết, tạo thành
những nhịp trầm tích từ thô đến mịn.
