TRƯỢT LỞ ĐẤT
VÙNG NHIỆT ĐỚI ẨM VÀ VẤN ĐỀ CẢNH
BÁO CHÚNG: LẤY THÍ DỤ Ở CÁC TỈNH CAO BẰNG VÀ HÀ
GIANG
LÊ
ĐỨC AN, UÔNG Đ̀NH KHANH, VƠ THỊNH
Viện Địa lư, Viện
Khoa học và Công nghệ Việt Nam
Tóm tắt: Ở vùng núi nhiệt đới ẩm
Việt Nam nói chung, vùng Cao Bằng và Hà Giang nói riêng, trượt
lở đất (TLĐ) xảy ra mạnh mẽ hàng
năm, chủ yếu vào mùa mưa, gây tổn thất lớn
về tài sản và tính mạng con người. Đến
nay đă có nhiều nghiên cứu hiện trạng và đánh
giá nguy cơ tai biến TLĐ cho nhiều vùng núi ở Bắc
Bộ và Trung Bộ. Các nghiên cứu đó đă chỉ ra
được những vùng có nguy cơ TLĐ cao; nêu lên những
nguyên nhân và đề xuất giải pháp nhằm hạn chế
hiện tượng tai biến này.
Ở
Cao Bằng và Hà Giang trong những năm gần đây
(2000-2008) cũng đă xảy ra hàng chục đợt
TLĐ lớn, xảy ra tại
sườn các thung lũng suối cấp 1-3, thường
phân bố ở bậc địa h́nh có độ cao
tương đối 100-300 m, gần với mực cơ
sở xâm thực địa phương. Quy mô và số lượng các điểm TLĐ thể
hiện rơ sự phụ thuộc
vào đặc điểm phân cắt sâu và phân cắt ngang của
khu vực. C̣n trên đường
giao thông, TLĐ xảy ra mạnh mẽ tại các tuyến
cắt qua sườn dốc cấu tạo bởi các
đá biến chất, trầm
tích lục nguyên, lục nguyên phun trào bị vụn nát do
đứt găy và khe nứt, với vỏ phong hoá dày vụn
thô xen sét, nhất là nơi tạo taluy đường cao
và dốc.
Để nghiên cứu thử nghiệm cảnh báo thời
điểm TLĐ theo lượng mưa đă nghiên cứu
toàn bộ những đợt mưa gây TLĐ ( có thông tin từ
các báo cáo và báo chí), cũng như toàn bộ những trận
mưa lớn và mưa rất lớn trong giai đoạn
2000-2008 tại các trạm đo mưa chính của tỉnh
Hà Giang. Đă sơ bộ đề xuất một quy tŕnh
nghiên cứu cảnh báo thời điểm TLĐ theo
lượng mưa, gồm 3 công đoạn là nghiên cứu
thống kê, nghiên cứu mô h́nh và nghiên cứu cảnh báo.
Quy tŕnh này mang ư nghĩa một gợi ư, cần được
nghiên cứu thực nghiệm tiếp tục nhằm bổ
sung và hoàn thiện dần, để có thể áp dụng
trong thực tiễn.