Liên đoàn Địa chất xạ - hiếm, 35 năm xây dựng và phát triển

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước ta bước vào thời kỳ mới - thời kỳ xây dựng và phát triển, nhu cầu về nguyên liệu khoáng nói chung và kim loại xạ hiếm nói riêng để phục vụ cho công nghiệp ngày càng cao.

Nhằm tìm được nhiều tài nguyên đáp ứng những nhu cầu của đất nước, nhiều Liên đoàn Địa chất được thành lập. Ngày 28/6/1978 Chính phủ đã có Quyết định số 160/CP thành lập Liên đoàn Địa chất 10 với nhiệm vụ chủ yếu là nghiên cứu tổng hợp, điều tra tiềm năng khoáng sản xạ hiếm và các nguyên tố đi kèm. Liên đoàn Địa chất 10 hình thành và kế thừa từ các đơn vị địa chất về tìm kiếm quặng xạ hiếm. Đó là Đội Tìm kiếm urani ở Pia Oắc Cao Bằng (1955-1956), Đoàn Địa chất 10 và 14 tìm kiếm urani ở Cao Bằng (1957-1958) và Đoàn 16 (1958-1961), Đoàn Địa chất 35 tìm kiếm quặng xạ hiếm trên lãnh thổ miền Bắc Việt Nam có trụ sở ở Yên Viên (1960-1963), Đoàn Địa chất 35 tìm kiếm bằng phương pháp từ xạ hàng không. Sau đó Đoàn Địa chất 135 sáp nhập vào Đoàn Địa chất 35 vừa làm nhiệm vụ tìm kiếm trên mặt đất kết hợp với tìm kiếm xạ hàng không, trụ sở cơ quan ở Hà Nội sau lên Vĩnh Phú và cuối cùng ở Nậm Xe, Phong Thổ, Lai Châu (1962- 1978). Đây là đơn vị tiền thân của Liên đoàn Địa chất 10, Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếmngày nay.

Để phù hợp với nhiệm vụ được giao, cơ cấu tổ chức của các đơn vị trực thuộc Liên đoàn được thay đổi theo từng thời kỳ: Đoàn Địa chất tổng hợp 150 (Xuân Phương, Từ Liêm, Hà Nội), Đoàn Địa chất 151 (Nậm Xe, Phong Thổ, Lai Châu), Đoàn Địa chất 152 (Bình Đường, Cao Bằng). Đoàn Địa chất 153 (Thanh Sơn, Phú Thọ), Đoàn Địa chất 154 (Tam Kỳ, Quảng Nam), Đoàn Địa chất 155 và Xí nghiệp 156 (Xuân Phương, Từ Liêm, Hà Nội).

Năm 1997, Liên đoàn Địa chất 10 được đổi tên thành là Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm theo Quyết định số: 890/QĐ-TCCB ngày 20 tháng 6 năm 1997 của Bộ trưởng Bộ Công nghiệp. Hiện nay, Liên đoàn có 4 đơn vị trực thuộc là: Đoàn Địa chất 154 (Tam Kỳ, Quảng Nam); Đoàn Địa chất 155 (Xuân Phương, Từ Liêm, Hà Nội); Xí nghiệp 156 (Xuân Phương, Từ Liêm, Hà Nội), đến năm 2012 được đổi tên là Trung tâm Phân tích Thí nghiệm xạ hiếm; Trung tâm Quan trắc và Điều tra môi trường phóng xạ (được thành lập năm 2012, trụ sở tại Xuân Phương- Từ Liêm-Hà Nội). Ngoài cơ cấu các Phòng, đơn vị trực thuộc Liên đoàn còn có một số tổ Đề án trực thuộc.

35 năm xây dựng và phát triển với sự phấn đấu lặng lẽ, bền bỉ cùng với thời gian và sự đổi mới của đất nước, trải qua bao thế hệ, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng cùng sự quan tâm chỉ đạo của các cấp quản lý, sự giúp đỡ tận tình của chính quyền và nhân dân các địa phương nơi đóng quân va công tác, bao thế hệ đội ngũ cán bộ công nhân viên của Liên đoàn đã đoàn kết một lòng, lao động cần cù, sáng tạo vì sự nghiệp điều tra, nghiên cứu địa chất khoáng sản xạ hiếm và đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ Nhà nước giaocũng như các nhiệm vụ địa chất khác với các tổ chức, đơn vị trong, ngoài ngành. Những thành quả đó không những làdấu son trên chặng đường xây dựng và phát triển của Liên đoàn mà còn là cơ sở khoa học, thực tiễn cho công tác xây dựng quy hoạch, phát triển kinh tế xã hội, góp phần phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Những thành tựu nổi bật mà bao thế hệ cán bộ, công nhân viên Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm đã đạt được trên chặng đường xây dựng và phát triển đó là đã phát hiện, đánh giá tiềm năng của các mỏ đất hiếm có giá trị như mỏ Nậm Xe, Đông Pao (Lai Châu), Mường Hum (Lào Cai), Yên Phú (Yên Bái),… Sau những năm 1980, công tác nghiên cứu đánh giá về quặng urani được Nhà nước quan tâm đầu tư và kết quả công tác nghiên cứu, điều tra đã phát hiện, làm rõ tiềm năng các điểm quặng như: urani Bình Đường (1985), urani trong than Nông Sơn (1988), urani trong graphit Tiên An (1990). Đặc biệt là việc khẳng định tiềm năng urani trong cát kết vùng trũng Nông Sơn là vùng có triển vọng nhất về urani ở nước ta hiện nay. Với các kết quả điều tra, đánh giá từ năm 1987 đến nay đã xác định trong vùng trũng Nông Sơn (Quảng Nam) có nhiều mỏ và điểm quặng urani có giá trị công nghiệp như: Khe Cao - Khe Hoa, Pà Lừa -Pà Rồng, Đông Nam Bến Giằng, Khe Lốt, An Điềm, … Trong đó mỏ urani Pà Lừa - Pà Rồng từ năm 2010 đến nay đã được đầu tư thăm dò phục vụ cho chiến lược phát triển điện nguyên tử ở nước ta.Đây là nhiệm vụ Chính phủ được Bộ Tài nguyên và Môi trường giao cho Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam nay là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản trực tiếp quản lý, điều hành và Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm chủ trì tổ chức thực hiện.Kết quả thăm dò lô thử nghiệm bước đầu cho thấy hoàn toàn có căn cứ khẳng định việc hoàn thành mục tiêu trữ lượng quặng đã đặt ra.

Song song với công tác điều tra, đánh giá khoáng sản xạ hiếm, Liên đoàn còn hoàn thành tốt các nhiệm vụ khác như: Đo vẽ bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 nhóm tờ Trạm Tấu (1999); đánh giá triển vọng vàng dải Thèn Sin (2000); đánh giá triển vọng chì kẽm Na Sơn, Hà Giang, đánh giá triển vọng sa khoáng ven biển từ Đà Nẵng đến Phú Yên; đánh giá triển vọng quặng felspat vùng Trà Dương - Tiên Hiệp (Quảng Nam);điều tra, đánh giá hiện trạng môi trường phóng xạ trên các mỏ phóng xạ và mỏ có chứa phóng xạ đề xuất các biện pháp khắc phục; khoanh định các diện tích có chứa khoáng sản độc hại trên phạm vi cả nước phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội bền vững,…

Ngoài các nhiệm vụ điều tra đánh giá khoáng sản do Nhà nước giao, Liên đoàn luôn quan tâm, tạo điều kiện, khuyến khích cán bộ kỹ thuật, quản lý tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học đã hoàn thành và được đánh giá cao như: “Thành lập sơ đồ sinh khoáng và chẩn đoán quặng Urani trên lãnh thổ Việt Nam tỷ lệ 1:500.000”; “Đánh giá tiềm năng urani và một số nguyên liệu khoáng phục vụ cho công nghiệp năng lượng nguyên tử trên lãnh thổ CHXHCNVN”, “Xây dựng cơ sở dữ liệu xạ hiếm”, “Nghiên cứu đánh giá tổng quan tiềm năng Urani ở Việt Nam”… Đặc biệt trong những năm gần đây, Liên đoàn đã hoàn thành hàng loạt các công trình nghiên cứu khoa học như: Nghiên cứu ứng dụng quy trình công nghệ điều tra nước dưới đất trên các vùng có điện trở suất cao bằng phương pháp từ tellur âm tần, ứng dụng thử nghiệm cho một số vùng cụ thể (2009); Nghiên cứu cơ sở khoa học xác định mức độ ô nhiễm môi trường của các nguồn phóng xạ tự nhiên để xây dựng quy trình công nghệ đánh giá chi tiết các vùng ô nhiễm phóng xạ tự nhiên (2009); Nghiên cứu xác lập cơ sở khoa học phục vụ công tác đánh giá an toàn đối với hoạt động thăm dò, khai thác quặng phóng xạ vùng Thành Mỹ và đề xuất giải pháp phòng ngừa (2009 - 2010); Nghiên cứu xác định hệ số cân bằng phóng xạ và hệ số eman hóa đối với quặng urani trong cát kết vùng trũng Nông Sơn (2009 - 2010); Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn xác định mức chiếu xạ tự nhiên có khả năng gây hại cho con người (2010); Nghiên cứu xây dựng các mô hình kiểu mỏ urani trong cát kết ở Việt Nam (2011),...

Qua thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học đội ngũ cán bộ khoa học của Liên đoàn đã không ngừng trưởng thành về mọi mặt, nhất là về chuyên môn có đủ khả năng đảm nhiệm các đề tài cấp Bộ, cấp Nhà nước, đồng thời có thể độc lập cũng như phối hợp với các đơn vị bạn hoàn thành các nhiệm vụ được giao.

Trong điều kiện vốn cấp từ nguồn ngân sách chưa bảo đảm đủ việc làm cho CBCNV, Liên đoàn đã tích cực chủ động mở rộng sản xuất dịch vụ địa chất. Thực tế cho thấy trong nhiều năm gần đây, doanh thu từ dịch vụ địa chất ngày càng được tăng trưởng, thu nhập của cán bộ, công nhân viên ổn định và ngày càng được nâng cao. Các hoạt động sản xuất dịch vụ có thể kể đến là:

+ Khai thác chế biến khoáng sản CaF₂, Felspat để cung cấp cho các đối tác.

+ Gia công phân tích mẫu.

+ Thăm dò, khảo sát địa chất khoáng sản

+ Thi công các công trình khoan, hào, giếng …

+ Đánh giá môi trường cho các địa phương.

Trong những năm qua, đặc biệt 5 năm trở lại đây Liên đoàn đã hoàn thành nhiều hợp đồng có giá trị đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng được đối tác và Hội đồng xét duyệt các cấp đánh giá cao. Nhờ các dịch vụ mà trong những năm qua cán bộ công nhân viên trong Liên đoàn luôn đủ công việc làm, thu nhập ổn định và ngày càng được nâng cao, các thiết bị văn phòng, kỹ thuật được đầu tư trang bị thêm để làm việc được cải thiện và tăng năng suất lao động. Trong nhiều năm qua, Liên đoàn luôn là đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ kế hoạch cấp trên giao. Kế hoạch sản xuất dịch vụ đều hoàn thành và luôn hoàn thành vượt mức, năm sau cao hơn năm trước, đời sống ngày càng được cải thiện rõ rệt, cơ sở vật chất của đơn vị ngày càng được bổ sung, nâng cấp, đáp ứng yêu cầu cho sản xuất trong tình hình mới. Liên đoàn đã tự khẳng định được mình trong cơ chế thị trường, thương hiệu Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm được các đơn vị và các doanh nghiệp tin cậy, tận dụng và phát huy được cơ sở vật chất, lực lượng lao động, tạo việc làm cho CBCNV, xây dựng củng cố và phát triển được đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật và quản lý có trình độ chuyên môn ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của đơn vị, bổ sung lực lượng cho ngành, mở rộng mối quan hệ hợp tác trong nghiên cứu khoa học, cải tiến công tác quản lý, nâng cao hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ.

Trong hơn 35 qua, đội ngũ khoa học kỹ thuật của Liên đoàn đã không ngừng trưởng thành, công tác tuyển dụng, đào tạo và tự đào tạo luôn được Đảng ủy, Liên đoàn quan tâm. Chính vì vậy lực lượng kỹ thuật của Liên đoàn từ lực lượng chủ yếu là cán bộ trung cấp, một số ít có trình độ đại học, đến nay đã có đội ngũ cán bộ kỹ thuật trẻ, được đào tạo bài bản với trên 60% có trình độ đại học trở lên, trong đó có tiến sỹ, thạc sỹ chuyên ngành đủ sức hoành thành tốt các nhiệm vụ. Nhiều cán bộ kỹ thuật và quản lý của Liên đoàn được tín nhiệm đề bạt, bổ nhiệm trở thành cán bộ quản lý ở các cấp.

Ngoài chính sách chiến lược về con người, Liên đoàn luôn quan tâm đến việc xây dựng gia đình, cơ quan văn hóa, quy chế dân chủ ở cơ sở, quy chế chi tiêu nội bộ, tổ chức ký kết thỏa thuận lao động, hàng năm công khai các hoạt động của Liên đoàn thông qua Hội nghị cán bộ công nhân viên chức. Duy trì nề nếp kiểm tra, nghiệm thu nhằm nâng cao chất lượng các báo cáo, đấy mạnh các phong trào thi đua, cải thiện điều kiện làm việc, trang bị bảo hộ lao động được đảm bảo, đúng quy định của Nhà nước. Lực lượng lao động hàng năm 100% được huấn luyện an toàn và cấp sổ, các cán bộ quản lý cũng được tổ chức học an toàn và cấp giấy chứng nhận, tổ chức mạng lưới an toàn trong đơn vị luôn được củng cố. Cán bộ,công nhân viên trong Liên đoàn đều có việc làm, mọi quyền lợi, chế độ chính sách của người lao động được đảm bảo, từ đó trong mấy năm trở lại đây Liên đoàn cũng thu hút và tuyển được nhiều cán bộ trẻ về Liên đoàn làm việc. Công tác quốc phòng, an ninh được thực hiện nghiêm túc, đúng luật, đúng pháp lệnh cũng như các hướng dẫn, chỉ đạo của trên. Quan hệ chặt chẽ với chính quyền địa phương xây dựng địa bàn an toàn, an ninh trật tự được giữ vững, tự vệ Liên đoàn 20 năm liên tục được công nhận là đơn vị quyết thắng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, quyên góp ủng hộ quỹ đền ơn đáp nghĩa, quỹ vì người nghèo, quỹ công đoàn, duy trì việc đóng góp quỹ tình nghĩa để trợ cấp cho các CBCNV gặp hoàn cảnh khó khăn.

Với những thành tích đã đạt được, Liên đoàn đã nhiều năm được Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam sau này là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản công nhận là tập thể lao động xuất sắc, Bằng khen Chính phủ và nhiều Bằng khen, cờ thi đua của Bộ cũng như các địa phương nơi các đơn vị đóng quân. Đặc biệt Liên đoàn đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba (1988), Huân chương lao động hạng Nhì (1998) và Huân chương lao động hạng Nhất (2006). Nhiều năm liền Đảng bộ Liên đoàn luôn đạt danh hiệu trong sạch vững mạnh, công đoàn xuất sắc, dân quân tự vệ quyết thắng,.. và mới đây nhất là phần thưởng cao quý - Huân chương Độc lập hạng Ba đượcNhà nước trao tặng cho CBCNV và người lao động toàn Liên đoàn.

Đạt được những thành tích nêu trên, ngoài sự nỗ lực cố gắng vượt bậc của các thế hệ CBCNV của Liên đoàn là sự quan tâm giúp đỡ chỉ đạo sâu sát, hiệu quả của các cấp quản lý, sự chia sẻ, giúp đỡ tận tình của nhân dân và các cấp chính quyền nơi Liên đoàn đóng quân và công tác, còn là sự lãnh đạo của Đảng ủy Liên đoàn và quan trọng hơn cả là truyền thống đoàn kết nội bộ của Đảng bộ và toàn thể CBCNV Liên đoàn.

35 năm chưa phải là thời gian dài để xây dựng và phát triển của đơn vị, tuy nhiên nhìn lại chặng đường gian khổ mà hào hùng mà biết bao thế hệ con người Địa chất Xạ - Hiếm đã đi, hôm nay chúng ta có quyền tự hào về những thành quả mà Liên đoàn đã đạt được. Huân chương Độc lập hạng Ba là phần thưởng xứng đáng mà Nhà nước trao tặng cho Liên đoàn Địa chất Xạ - Hiếm. Phần thưởng có ý nghĩa đặc biệt to lớn và sâu sắc này sẽ là động lực, nguồn động viên thúc đẩy tinh thần đội ngũ cán bộ công nhân viên Liên đoàn phấn đấu lao động và học tập, nghiên cứu không ngừng, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao trong công cuộc tìm nhiều tài nguyên cho đất nước.