Tạp chí ĐỊA CHẤT, loạt A, số 334, 3-4/2013, tr

I. MỞ ĐẦU

Điều tra cơ bản địa chất, khoáng sản (ĐCKS) ở Việt Nam đã được tiến hành từ đầu thế kỷ trước, qua nhiều giai đoạn lịch sử với mức độ, qui mô khác nhau. Đến nay tài liệu điều tra cơ bản địa chất, khoáng sản của Việt Nam đã trở thành kho tư liệu lớn của Việt Nam. Bản đồ Địa chất (BĐĐC) tỷ lệ 1:500.000, 1:200.000 đã phủ kín toàn quốc và đã được xuất bản. Bản đồ địa chất, khoáng sản tỷ lệ 1:50.000 đã phủ được gần 60% diện tích lãnh thổ với trên 5000 điểm khoáng sản được phát hiện. Tất cả các đô thị loại 1, 2 và hầu hết đô thị loại 3 đã được điều tra địa chất, thành lập hệ thống BĐĐC, khoáng sản, địa chất thủy văn - địa chất công trình (ĐCTV-ĐCCT), địa chất môi trường, bản đồ sử dụng đất phục vụ quy hoạch phát triển đô thị. Vùng ven biển Việt Nam đến 30m nước đã được điều tra ĐCKS, địa hóa môi trường tỉ lệ 1:200.000 - 1:500.000. Nhiều diện tích trên lãnh thổ đã được bay đo từ, xạ, phổ gamma tỉ lệ 1:50.000 hoặc 1:25.000. Công tác đo phóng xạ mặt đất hầu như đã phủ kín diện tích phần đất liền. Bản đồ ĐCTV-ĐCCT tỷ lệ 1:500.000 đã phủ kín toàn quốc và hầu hết diện tích đã có bản đồ ĐCTV tỷ lệ 1:200.000. Trên 15% lãnh thổ đã được điều tra, đánh giá tài nguyên nước dưới đất... Hệ thống báo cáo địa chất gồm trên 3700 báo cáo là kết quả của việc nghiên cứu, điều tra địa chất và thăm dò khoáng sản. Các kết quả nghiên cứu khoa học địa chất, các ấn phẩm khoa học kỹ thuật về Trái đất của thế giới và Việt Nam, các tài liệu về hoạt động khoáng sản đã được tích tụ, với khối lượng lớn và có giá trị cao.

Tài liệu, dữ liệu địa chất hay còn gọi là thông tin địa chất chính là sự kết tinh và phản ánh của kết quả nhận thức của con người về Trái đất, và đương nhiên là để phục vụ con người mà sứ mệnh của nó được định nghĩa một cách ngắn gọn và đầy đủ trong câu “Địa chất vì sự an toàn và thịnh vượng của con người” [5].

“An toàn và thịnh vượng của con người” cũng chính là mục tiêu cơ bản của phát triển bền vững và vì thế có thể khẳng định “Thông tin địa chất khoáng sản là một nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững”.

Nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững đó của Việt Nam hiện đang được bảo quản, phát triển, cung cấp theo hướng hiện đại hóa tại Trung tâm Thông tin Lưu trữ địa chất, cơ quan mà tính từ ngày trở thành một đơn vị độc lập, với nhiều tên gọi khác nhau, trực thuộc Tổng cục Địa chất trước đây và nay là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, đã tròn 35 tuổi.

II. CƠ CẤU NGUỒN LỰC THÔNG TIN ĐỊA CHẤT KHOÁNG SẢN

1. Tài liệu lưu trữ địa chất

Lưu trữ Địa chất: Nơi quản lý và bảo quản các tài liệu địa chất, cung cấp các tài liệu địa chất cho các đối tượng trong và ngoài nước, tập thể hoặc cá nhân theo quy định. Trong kho lưu trữ địa chất hiện có số lượng trên 3700 báo cáo lưu trữ thuộc các chuyên đề khác nhau.

Báo cáo lập bản đồ địa chất và khoáng sản: Các báo cáo lập bản đồ địa chất và khoáng sản trình bày các kết quả đo vẽ lập bản đồ địa chất khoáng sản ở các tỷ lệ 1:500.000, 1:200.000, 1:100.000, 1:50.000, 1:25.000. Tài liệu bao gồm các bản thuyết minh về các kết quả nghiên cứu địa chất (địa tầng, magma, biến chất, cấu trúc, kiến tạo), địa mạo, vỏ phong hoá và khoáng sản. Kèm theo bản thuyết minh, là các loại bản đồ (địa chất, kiến tạo, địa mạo, trầm tích đệ tứ, khoáng sản, vỏ phong hoá, trọng sa, kim lượng, ...), các số liệu phân tích các loại mẫu vật địa chất, khoáng sản, sổ mỏ, điểm quặng.

Báo cáo khoáng sản: Các báo cáo điều tra khoáng sản trình bày các kết quả tìm kiếm, đánh giá, thăm dò các tụ khoáng các mỏ, điểm quặng, gồm các bản thuyết minh kết quả điều tra về địa chất khoáng sản, cấu trúc mỏ và các thân quặng, về tài nguyên, trữ lượng khoáng sản, chất lượng quặng, v.v... và các đánh giá về giá trị và điều kiện khai thác mỏ, các bản đồ địa hình, địa chất, khoáng sản, các bình đồ mặt cắt tính trữ lượng. Ngoài ra còn có các phụ lục trình bày về các số liệu phân tích thành phần vật chất quặng và các kết quả nghiên cứu kỹ thuật làm giầu và chế biến khoáng sản, các bảng tính và thống kê trữ tài nguyên lượng khoáng sản, các số liệu về địa chất thuỷ văn, địa chất công trình phục vụ cho việc nghiên cứu các điều kiện khai thác mỏ.

Báo cáo địa vật lý: Các báo cáo Địa vật lý trình bày các kết quả nghiên cứu về địa vật lý theo các phương pháp: điện, trường từ (mặt đất và hàng không), trọng lực, phóng xạ v.v..., gồm các bản thuyết minh, các phân tích dị thường, các bản đồ trường từ, bản đồ phóng xạ, bản đồ trường trọng lực, bản đồ điện trở xuất, v.v.., các số liệu đo vẽ và các kết quả tính toán về các tham số địa vật lý tại các vùng điều tra. Gần đây đã có thêm các báo cáo địa vật lý môi trường, chủ yếu là môi trường phóng xạ.

Báo cáo địa chất thuỷ văn và địa chất công trình: Các báo cáo ĐCTV-ĐCCT: trình bày các kết quả điều tra, đánh giá và dự báo các điều kiện ĐCTV-ĐCCT của các tầng chứa nước, nghiên cứu động thái, đánh giá trữ lượng và chất lượng nước dưới đất v.v.., gồm các bản thuyết minh, các bản đồ ĐCTV-ĐCCT, các biểu đồ quan trắc động thái nước dưới đất v.v..., các số liệu quan trắcvề động thái, các số liệu phân tích thành phần hoá học, thành phân vi trùng của nước, các số liệu phân tích tính chất cơ lý của đất đá, các tính toán tham số ĐCTV-ĐCCT, các tính toán trữ lượng nước v.v...

Báo cáo địa chất đô thị: Các báo cáo địa chất đô thị trình bày các kết quả điều tra về địa chất, địa mạo, khoáng sản, địa chất thuỷ văn, địa chất công trình, địa chất môi trường, tình trạng sử dụng đất, hiện trạng đô thị v.v... gồm các bản thuyết minh, các bản đồ, số liệu minh giải về các kết quả điều tra về các lĩnh vực đã nêu

Báo cáo nghiên cứu chuyên đề: Các báo cáo chuyên đề được phân thành các nhóm, trình bày các kết quả nghiên cứu chuyên đề về phương pháp, công nghệ sử dụng trong công tác điều tra địa chất, điều tra khoáng sản.

2. Lưu trữ tài liệu nguyên thủy tại các đơn vị cơ sở

Ngoài một số mẫu vật địa chất, khoáng sản được giao nộp vào Bảo tàng Địa chất, toàn bộ tài liệu nguyên thủy và mẫu vật địa chất, khoáng sản các loại được bảo quản tại lưu trữ của các đơn vị thực hiện nhiệm vụ.

Khối lượng tài liệu nguyên thủy và mẫu vật địa chất hiện nay đã trở nên rất lớn tại các đơn vị và đang được bảo quản trong những điều kiện khó khăn có nguy cơ hư hỏng và thất lạc.

3. Tư liệu ấn phẩm khoa học địa chất khoáng sản

Thư viện Địa chất được các nhà địa chất Việt Nam và các nhà địa chất người Pháp của Sở Địa chất Đông Dương sáng lập từ năm 1914 với quy mô Thư viện thường trực thuộc Vụ kỹ thuật của Sở (Tổng cục, Cục) Địa chất. Phải đến năm 1978, khi Viện Bảo tàng - Lưu trữ Địa chất được thành lập thì Thư viện Địa chất trở thành một đơn vị trong cơ cấu tổ chức của Viện, nay là Trung tâm Thông tin Lưu trữ Địa chất.

Thư viện Địa chất (TVĐC) là một trong những Thư viện ra đời sớm của Việt Nam, sự phát triển của TVĐC gắn liền với sự phát triển của ngành Địa chất Việt Nam.

Các tài liệu từ những năm 80 của thế kỷ trước vẫn chiếm số lượng rất lớn trong tổng số tài liệu của Thư viện Địa chất. Những tài liệu cuả các nhà Địa chất Liên Xô đã giúp đỡ các nhà Địa chất Việt Nam những kinh nghiệm làm việc quý báu và những tri thức khoa học lớn trong giai đoạn này, đánh dấu sự hợp tác phát triển trong lĩnh vực Địa chất giữa Liên Xô và Việt Nam bền chặt và hữu ích.

Phương thức phục vụ của TVĐC cũng thay đổi theo thời gian và ngày càng phong phú hơn, từ hình thức tra cứu bằng giấy chuyển dần sang tra cứu bằng máy tính trên cơ sở 8 672 từ khoá tiếng Việt và 1292 từ khoá địa danh. Hiện tại trong TVĐC đã có một chương trình quản lý Thư viện với một CSDL thư mục có 35 000 tên tài liệu được cập nhật, TVĐC đang chuẩn bị sẵn sàng để hội nhập thông tin với các tổ chức Thông tin của khu vực Đông và Đông Nam châu Á

4. Xuất bản ấn phẩm địa chất, khoáng sản

Xuất bản các tài liệu địa chất khoáng sản là một nhiệm vụ quan trọng của ngành Địa chất Việt Nam được giao cho Trung tâm Thông tin Lưu trữ Địa chất thực hiện trong nhiều năm qua. Công tác biên tập, xuất bản và phát hành đã từng bước được phát triển theo hướng hiện đại hóa. Các ấn phẩm xuất bản đa dạng (bản đồ, chuyên khảo, tạp chí), nội dung và hình thức ngày càng hội nhập với quốc tế và đã có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới.

5. Tài liệu về hoạt động khoáng sản

Tài liệu về hoạt động khoáng sản đã tích tụ thành khối lượng lớn chủ yếu trên 20 năm trở lại đây đặc biệt là từ khi có Luật Khoáng sản (1996) ra đời, bao gồm các hồ sơ quản lý cấp phép hoạt động khoáng sản, các báo cáo hoạt động khoáng sản. Loại tài liệu này có ý nghĩa đặc biệt trong quản lý Nhà nước về khoáng sản cũng như phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

III. QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG CÁC NGUỒN LỰC THÔNG TIN ĐỊA CHẤT KHOÁNG SẢN

1. Bảo quản và cung cấp tài liệu địa chất khoáng sản

Lưu trữ Địa chất, nơi lưu giữ, bảo quản và cung cấp tài liệu địa chất, khoáng sản, một kho tài sản vô giá của quốc gia. Trải qua 35 năm xây dựng và phát triển cho đến nay có thể khẳng định rằng Lưu trữ Địa chất là một trong những lưu trữ chuyên ngành tốt nhất của nước ta.

Việc quản lý và phát triển thông tin địa chất khoáng sản được thực hiện trên các cơ sở pháp lý ngày càng hoàn thiện. Cùng với Luật Khoáng sản và các văn bản pháp luật liên quan, hai văn bản pháp luật quan trọng điều chỉnh trực tiếp hoạt động này đã được ban hành với sự tham gia tích cực của Trung tâm TT-LTĐC trong quá trình soạn thảo, đó là Thông tư số 12/2013/TT-BTNMT ngày 05 tháng 6 năm 2013 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về việc thu nhận, giao nộp, lưu trữ , bảo quản và cung cấp tài liệu địa chất khoáng sản và Thông tư số 95/2012/TT-BTC ngày 08 tháng 06 năm 2012 của Bộ Tài chính về Quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí khai thác và sử dụng tài liệu địa chất, khoáng sản đã được ban hành và chính thức áp dụng.

Đối tượng được phục vụ khai thác thông tin địa chất, khoáng sản đã dần được thay đổi theo hướng mở rộng đối tượng phục vụ từ các cơ quan nhà nước đến cộng đồng trong và ngoài nước.

Về cơ bản các quy hoạch phát triển kinh tế xã hội vùng, ngành, đặc biệt là các quy hoạch về khoáng sản, các đề án phát triển khoáng sản đều sử dụng các tài liệu được cung cấp từ Lưu trữ địa chất.

Tài liệu địa chất khoáng sản cũng được sử dụng nhiều trong các hoạt động nghiên cứu khoa học của các cơ quan nghiên cứu các khoa học về trái đất, các trường đại học, các nhà khoa học và các sinh viên, nghiên cứu sinh trong và ngoài nước.

Hiện tại các hệ thống thông tin về bản đồ địa chất, bản đồ khoáng sản, các báo cáo địa chất và các thông tin về các tụ khoáng, mỏ, điểm quặng đã được xây dựng thành Hệ thống thông tin địa chất và cài đặt trên mạng Intranet. Hệ thống này đã được đưa vào hoạt động phục vụ và cung cấp thông tin.

Nội dung đầy đủ của các dạng thông tin trong hệ thống được lưu trữ và phục vụ trong hệ thống Intranet. Các thông tin thư mục và các dạng thông tin xuất bản hiện đã có trên trang Internet của Trung tâm www.idm.gov.vn.

2. Ứng dụng công nghệ thông tin

Công tác thông tin đã được áp dụng với công nghệ thông tin hiện đại để xử lý một khối lượng lớn các tài liệu về điều tra địa chất và thăm dò khoáng sản có trong kho lưu trữ địa chất, nhằm hiện đại hóa công tác quản lý và khai thác thông tin thuận tiện, nhanh chóng và chính xác.

Công nghệ thông tin được áp dụng để xử lý tài liệu ở các dạng dữ liệu, tư liệu và được lưu ở các dạng khác nhau: Vector, raster, text, DataBase ... và được xây dựng thành Hệ thống thông tin địa chất bằng hai công nghệ chính là WEB và GIS.

Các thành tựu đã đạt được trong việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin xử lý, tổ chức, quản lý và khai thác thông tin, gồm:

a. Đã xây dựng được các công cụ, thư viện, chương trình ứng dụng: Công cụ hỗ trợ công tác thành lập bản đồ thực địa, xử lý các dữ liệu số hóa. Các chương trình ứng dụng được áp dụng cho quản lý, tra cứu, tìm kiếm và khai thác thông tin. Các phương pháp đảm bảo an toàn dữ liệu, phương pháp đánh dấu bản quyền trên sản phẩm dạng Raster. Các quy trình, quy định kỹ thuật.

Các kết quả nghiên cứu đã được áp dụng trong Trung tâm và tại các đơn vị địa chất từ những năm 90 của thế kỷ trước, nhằm hỗ trợ các đơn vị trong quá trình thi công và lập báo cáo tổng kết.

b. Hệ thống thông tin địa chất khoáng sản - Hệ thống cơ sở dữ liệu, được xây dựng thành Hệ thống tra cứu điện tử trên mạng INTRANET ở dạng toàn văn, gồm:

- Hệ thống báo cáo địa chất: Các báo cáo địa chất trên toàn quốc, hiện đang lưu trữ dưới dạng các chất liệu giấy, thường xuyên phải bảo quản, phục chế là rất quan trọng. Để giúp cho việc bảo quản tài liệu tốt hơn, phục hồi dễ dàng và tra cứu thuận lợi hơn đã áp dụng từ công nghệ WEB đến sách điện tử, xây dựng cơ sở dữ liệu Báo cáo địa chất thành Hệ thống cơ sở dữ liệu toàn văn và được cài đặt trên mạng INTRANET. Hiện đã có cơ sở dữ liệu danh mục báo cáo địa chất trên 176 500 biểu ghi , khoảng 1525 báo cáo tin học hóa dạng toàn văn, đáp ứng các yêu cầu:

- Hiện đại hoá việc lưu trữ và phục vụ tra cứu các tài liệu địa chất nhằm cung cấp nhanh chóng, chính xác các dữ liệu địa chất cho các nhu cầu dùng tin trong và ngoài nước.

- Bảo vệ an toàn kho lưu trữ địa chất.

- Xây dựng kho dữ liệu điện tử các tài liệu địa chất

- Hệ thống bản đồ: Khoảng 300 bản đồ số, gồm bản đồ khoáng sản tỷ lệ 1:1.000.000; Bản đồ trường từ và dị thường từ hàng không tỷ lệ 1:1.000.000; Bản đồ địa chất và khoáng sản các tỷ lệ 1:500.000, 1:200.000, 1:50.000; Bản đồ khoáng sản các tỷ lệ 1:1.000.000, 1:500.000, 1:250.00 và Bản đồ phân bố khoáng sản của từng tỉnh. Ngoài ra còn các bản đồ dạng ảnh đã được xuất bản, gồm: Bản đồ địa chất tỷ lệ 1:500.000, tỷ lệ 1:200.000; Bản đồ địa chất thuỷ văn 1:500.000; Bản đồ phân bố các điểm nước khoáng 1:2.500.000; Bản đồ phân vùng địa chất thuỷ văn 1:2.500.000. Quá trình trích lọc thông tin thường chiếm rất nhiều công sức và thời gian, hệ thống bản đồ địa chất được xây dựng dựa trên công nghệ GIS, đã giúp cho việc quản lý và phục vụ khai thác, trích lọc thông tin nhanh chóng.

- Hệ thống thông tin tóm tắt về khoáng sản gồm trên 3000 điểm mỏ, mức độ nghiên cứu điều tra địa chất, các điểm địa chất thuỷ văn, khối chuẩn magma, đăng ký điều tra địa chất và tóm tắt của trên 1000 báo cáo địa chất.

- Các ấn phẩm xuất bản được tin học hóa dạng toàn văn: Tạp chí địa chất 318 số tiếng Việt, 34 số tiếng Anh được xuất bản từ năm 1961 đến 2010. Các ấn phảm khoa học, các quy chế, quy pham,...

c. Một Website Internet với địa chỉ: www.idm.gov.vn [6] được xây dựng từ năm 1999, có dung lượng trên 5GB với các thông tin mang tính khoa học, thông tin tống quát đối với các tài liệu không được công bố và ở dạng toàn văn đối với các tài liệu đã được xuất bản.

d. Xuất bản đĩa CD các ấn phẩm địa chất ở dạng toàn văn có thể tra cứu tìm kiếm theo các tiêu chí khác nhau:

- Đĩa CD Tạp chí Địa chất gồm các số tiếng Việt, tiếng Anh được xuất bản từ năm 1961 đến 2012.

- Đĩa CD Thư mục địa chất Việt nam gồm tất cả các công trình nghiên cứu đã công bố về địa chất Việt Nam ở trong và ngoài nước từ năm 1852 cho đến các công trình công bố vào tháng 6 năm 1998, cập nhật năm 2010. Các công trình đó gồm các bài đăng trong các tạp chí, nội san, tập san, bản tin khoa học kỹ thuật; các báo cáo trong các hội thảo, hội nghị khoa học kỹ thuật, kể cả các tóm tắt mở rộng có chứa đựng tài liệu thực tế xuất bản nhân các cuộc họp nói trên; các bài trong các tuyển tập công trình nghiên cứu; các chuyên khảo, các tóm tắt luận án phó tiến sĩ và tiến sĩ viết về địa chất Việt Nam.

e. Xuất bản thành công bản đồ bằng công nghệ số hóa: Bản đồ khoáng sản tỷ lệ 1:1.000.000, Bản đồ trường từ và dị thường từ hàng không tỷ lệ 1:1.000.000:

Hiện nay Hệ thống thông tin địa chất đang được sử dụng cho công tác quản lý, khai thác thông tin phục vụ các nhu cầu trong và ngoài nước về các tài liệu địa chất và khoáng sản. Đây có thể coi là Hệ thống tra cứu điện tử các tài liệu địa chất, khoáng sản đầu tiên ở nước ta [1, 4].

f. Cơ sở dữ liệu (CSDL) thư mục sách, tạp chí khoa học tại Thư viện Địa chất:

Là một CSDL được xây dựng và phát triển theo hướng hiện đại và hội nhập bao gồm trên 16000 dữ liệu sách, tạp chí có trong Thư viện Địa chất, đặc biệt là Từ điển Từ khóa khoa học địa chất song ngữ Anh-Việt được xây dựng đã tích hợp vào CSDL. Dữ liệu được chuyển đổi từ các nguồn khác nhau và cập nhật thường xuyên, một số công cụ hữu ích được xây dựng và cho phép chuyển đổi dữ liệu sang hệ thông khác, trong đó Từ điển từ khóa địa chất Anh-Việt đã được tích hợp với Từ điển từ khóa địa chất đa ngữ châu Á do CIFEG và CCOP chủ trì và dữ liệu thư mục có thể chuyển đổi sang ứng dụng SANGIS [2].

Hỗ trợ cho việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý dữ liệu, thành lập tài liệu địa chất khoáng sản, xây dựng cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin địa chất khoáng sản là các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo và hợp tác quốc tế được thực hiên tương đối thường xuyên tại Trung tâm trong vòng hơn 20 năm qua và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực cho Trung tâm TT-LTĐC và Tổng cục Địa chất và Khoáng sản.

IV. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN

Trong thời đại thông tin của nền kinh tế tri thức, thông tin nói chung, trong đó có thông tin địa chất, khoáng sản là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của xã hội. Cho đến nay, với phương châm chính xác, đầy đủ, kịp thời các thông tin địa chất, khoáng sản đã được Trung tâm TT-LTĐC khai thác phục vụ có hiệu quả cho quản lý nhà nước và phát triển kinh tế xã hội.

Đối tượng khai thác và sử dụng thông tin như hiện nay vẫn là tương đối hẹp so với cơ cấu nhu cầu của cộng đồng, trong khi giá trị của tài liệu địa chất khoáng sản là rất phong phú có thể ứng dụng hiệu quả trong các lĩnh vực rộng lớn hơn nên cần có biện pháp để mở rộng đối tượng phục vụ và hình thức phục vụ để đạt được tầm nhìn là “tăng cường tỉ trọng thông tin địa chất trong tất cả các dự án phát triển kinh tế - xã hội ở quy mô lãnh thổ, khu vực và vùng” được đưa ra từ các nước phát triển và khu vực Đông Nam Á trong hai thập kỷ qua [3].

Khối lượng thông tin địa chất khoáng sản ngày càng lớn, nhu cầu sử dụng thông tin của cộng đồng ngày càng tăng, đa dạng và “khó tính”. Việc quản lý, lưu trữ và phục vụ thông tin địa chất khoáng sản như hiện nay còn gặp nhiều trở ngại trong việc đáp ứng nhu cầu khai thác và sử dụng thông tin của xã hội. Vì vậy, quá trình hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, quản lý và phục vụ thông tin địa chất khoáng sản còn nhiều việc phải làm và đang là một yêu cầu khách quan, cấp bách hiện nay.

VĂN LIỆU

1. Trần Hồng Hải, Bùi Đức Thắng, Chu Thị Bích Huệ. Các hệ thống thông tin địa chất tại Trung tâm Thông tin Lưu trữ địa chất. Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Khoa học 60 năm Địa chất Việt Nam, Hà Nội.

2. Trần Hồng Hải, Phạm Thị Nga, Đặng Đức Thảo, 2005. Từ điển từ chuẩn địa chất song ngữ Việt-Anh và ứng dụng quản lý thư mục SANGIS. Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Khoa học 60 năm Địa chất Việt Nam, Hà Nội.

3. Trần Hồng Hải, 2010. Thành phần và giá trị tài liệu Lưu trữ địa chất. Kỷ yếu Hội nghị Giá trị tài liệu Lưu trữ trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội.

4. Trần Hồng Hải, Chu Thị Bích Huệ, 2011. Tiềm lực thông tin địa chất khoáng sản và quá trình hiện đại hóa. Kỷ yếu Hội nghị Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2011-2015. Hà Nội.

5. USGS. Facing Tomorrow’s Challenges. www.usgs.gov

6. www.idm.gov.vn