ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP TEM-EDX NGHIÊN CỨU
QUÁ TRÌNH BIẾN ĐỔI ILLIT - SMECTIT TRONG SÉT
DI LINH, TỈNH LÂM ĐỒNG

PHẠM THỊ NGA¹, JÖRN KASBOHM², NGUYỄN THANH LAN³, 
NGUYỄN NGỌC NAM⁴, HOÀNG THỊ MINH THẢO¹

¹Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; ²Jörn-Kasbohm-Consulting, CHLB Đức; ³Đại học Kỹ thuật Darmstadt, CHLB Đức; ⁴Trung tâm Phân tích Thí nghiệm Địa chất

Tóm tắt: Nghiên cứu sét Di Linh bằng phương pháp XRD, TEM, đặc biệt là thành phần hóa học từng hạt khoáng vật sét bằng phân tích TEM-EDX cho thấy quá trình biến đổi illit sang smectit diễn ra trong tự nhiên dưới tác động chủ yếu của quá trình phong hóa. Các hạt illit dạng tấm bị biến đổi dần thành khoáng sét lớp xen di-vermiculit-smectit dạng đám mây, theo chiều từ rìa hạt vào trung tâm. Phần rìa hạt có hàm lượng lớp smectit cao hơn so với phần trung tâm, tương ứng với thành phần Fe cao hơn và thành phần K thấp hơn. Quá trình smectit hóa này có thể giải thích do Fe²⁺ trong cấu trúc của illit bị oxi hóa thành Fe³⁺ làm cho lực liên kết giữa các lớp cấu trúc yếu đi, K⁺ trong lớp xen giữa dễ dàng bị rửa trôi thay vào đó là các cation ngậm nước hình thành lớp smectit có khả năng trương nở. Thêm vào đó, các ion Al lớp bát diện cũng bị hòa tan một phần trong quá trình smectit hóa này và ion Fe trong môi trường xâm nhập vào cấu trúc, hình thành nên các smectit giàu Fe.

(Xem toàn văn: Liên hệ với Tạp chí Địa Chất – Tổng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam)